Trump, Türkiye’nin Nadir Toprak Elementlerine Göz Kıldı

ABD Başkanı Donald Trump’ın, 25 Eylül’de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile yapacağı görüşmenin perde arkası açıklandı. ABD’nin ilgisi, havacılık, savunma ve uzay sanayisi başta olmak üzere birçok alanda kullanılan nadir toprak elementlerinin keşfedildiği Eskişehir’in Beylikova ilçesindeki rezervlere çevrildi.

Nadir Toprak Elementleri Gündemde

Trump-Erdoğan görüşmesinde, Türkiye’nin nadir toprak elementleri (NTE), en önemli ticari konulardan biri olarak öne çıktı. Washington kulislerinde ‘Trump’ın ağzındaki bakla’ olarak nitelendirilen bu konu, ABD’nin Çin’e bağımlı mineral tedarik zincirlerinden kurtulma çabasının merkezinde yer alıyor. ABD’nin Ankara Büyükelçisi Thomas Barrack, Türkiye’nin henüz tam işletilmeyen nadir toprak elementleri yataklarını ‘stratejik fırsat’ olarak tanımladı. Barrack, Türkiye’yi hem NATO’nun askeri gücü hem de kritik madenlerde potansiyel tedarik ortağı olarak gösterdi.

Beylikova’daki Rezerv Dikkat Çekiyor

Özellikle Eskişehir Beylikova sahasında tespit edilen 694 milyon tonluk rezerv, Washington’un dikkatini çekti. Barrack, aynı zamanda Türkiye’nin Afrika’daki yükselen etkisine de vurgu yaptı. Türk şirketlerinin kıtada madencilikten lojistiğe kadar Çin ile rekabet eder hale geldiğini bildirdi. Bu ağın ABD ve NATO için ‘Çin’e alternatif tedarik hatları’ kurmada kilit olabileceğini söyledi. Türkiye’nin Beylikova’daki nadir toprak elementleri ve Afrika’daki madencilik hamleleri, Trump’ın Türkiye ile 100 milyar dolarlık ikili ticaret hedefini gerçekçi kılacak başlıca unsurlar olarak görülüyor.

Ukrayna’daki Engeller

Çin’in elindeki kritik minerallerdeki hakimiyeti kırmak için ABD, her fırsatı değerlendiriyor. Donald Trump, nadir toprak elementleri için ilk olarak Ukrayna ile görüştü. Bu ülkeyle değerli mineral anlaşması imzalandı fakat madenlerin bulunduğu bölge Rus işgali altında olduğu için anlaşma hayata geçirilemedi. Endüstriyel üretime geçilmesiyle yıllık 570 bin ton üretim hedeflenirken, yıllık yaklaşık 220 milyon dolar gelir elde edilmesi planlanıyor. Eskişehir Beylikova, dünyada 800 milyon tonluk rezerve sahip Çin’den sonra 694 milyon ton nadir toprak elementi rezerviyle ikinci sırada bulunuyor. Eti Maden, 2023’te açılan Beylikova Florit, Barit ve Nadir Toprak Elementleri İşletmesi’nde çalışmalar yürütüyor. Dönemin Enerji Bakanı Fatih Dönmez, tesisin açılışında, çıkarılan cevherde bulunan florit, barit, nadir toprak elementlerini (lantan, seryum, praseodimyum, samaryum, gadolinyum, evropiyum, neodimyum ve diğer 17 elementi) açıkladı.

Çin’in Egemenliği ve Alternatif Arama

Çin, küresel nadir toprak elementi üretiminin yüzde 69’unu karşılıyor ve bu elementlerin yaklaşık yüzde 90’ına yakın işleme kapasitesine sahip. Bu nedenle, dünyanın büyük bir kısmı temiz enerji ve yüksek teknoloji sektörlerinde tedarik için Çin’e bağımlı. Kritik öneme sahip nadir toprak elementleri, akıllı füzelerden uydu haberleşmesine, yakıt hücrelerinden elektrikli otomobillere kadar birçok stratejik alanda kullanılıyor. Batı, Çin’in bu alandaki egemenliğini kırmak için alternatifler arıyor.