İran, IAEA ile İşbirliğini Askıya Aldığını Duyurdu

İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi, Avrupa ülkelerinin Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını yeniden uygulama çabaları nedeniyle Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile işbirliğinin askıya alınacağını duyurdu. Bu önemli açıklama, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan başkanlığında yapılan Konsey toplantısı sonrasında yapıldı.

Konsey Toplantısında Ele Alınanlar

Toplantıda, bölgedeki durum ve İsrail’in bölgedeki saldırganlığı ele alındı. Ayrıca, 2015 nükleer anlaşmasının tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya’nın, Tahran’a BM yaptırımlarını geri getirme çabaları da görüşüldü. Konsey, mevcut koşullardaki İran politikasının bölgede barış ve istikrarın sağlanması için mümkün olduğunca işbirliği yapmak olacağını vurguladı.

IAEA ile Anlaşma ve Avrupa’nın Eylemleri

İran’ın, İsrail ve ABD’nin saldırıları sonrasında askıya aldığı denetimlerin yeniden başlamasını sağlayacak şekilde IAEA ile 9 Eylül’de varılan anlaşmaya değinildi. Ancak, açıklamada, “Dışişleri Bakanlığının, Ajans ile işbirliği yapmasına ve sorunu çözmeye yönelik planlar sunmasına rağmen Avrupa ülkelerinin eylemleri, Ajans ile işbirliğini fiilen askıya alacaktır.” denildi. Doğrusu, bu gelişme beklenmedik değildi.

Snapback Mekanizması ve Uluslararası Tepkiler

İngiltere, Fransa ve Almanya, 28 Ağustos’ta, ABD’nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan 2015 nükleer anlaşmasındaki “snapback” mekanizmasını işletme kararı almıştı. Bu mekanizma, İran’a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden getirme imkanı sağlıyor. Fakat, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Avrupalı tarafların bu mekanizmayı harekete geçirebilecek hukuki dayanağa sahip olmadığını ifade etti. Bununla birlikte, Rusya ve Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) gönderdikleri ortak mektupta, Avrupalı ülkelerin kararının “hukuken geçersiz” ve “mantıksız” olduğunu savundu. İlginçtir ki, BMGK’ye sunulan ve İran’a yönelik yaptırımların geri getirilmemesini öngören bir tasarı dün yapılan oylamayla reddedildi. Snapback süreci, 28 Eylül gece yarısı sona erecek ve yeni bir anlaşma olmazsa İran’a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek.