Dış Ticaretin Lokomotifi Büyük Ölçekli Şirketler

Dış Ticarette Büyük Oyuncular Sahneye Çıkıyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) tarafından açıklanan 2024 yılı Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri, dış ticarette büyük ölçekli girişimlerin liderliğini ortaya koydu. İhracatın yüzde 44,4’ünü ve ithalatın yüzde 58,7’sini 250+ çalışanı olan büyük ölçekli girişimler gerçekleştirdi. Ancak, ihracat yapan tüm girişimlerin yüzde 75,6’sını 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler oluşturdu. Bu durum, dış ticaretin farklı ölçeklerdeki oyuncular için farklı dinamiklere sahip olduğunu gösteriyor.

Sektörel Dağılımda Sanayi Öne Çıkıyor

Girişimlerin ana faaliyet alanlarına göre bakıldığında, ihracatın yüzde 56,5’ini ve ithalatın yüzde 47,3’ünü sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler yaptı. Ticaret sektörünün ihracattaki payı yüzde 39,0, ithalattaki payı ise yüzde 38,5 olarak bildirildi. Sanayi sektöründe büyük ölçekli girişimlerin ihracattaki payı yüzde 68,6 iken, ticaret sektöründe küçük ve orta ölçekli girişimlerin hakimiyeti devam etti. Sanayi sektörünün ithalatında da büyük ölçekli girişimler yüzde 80,5 pay ile öne çıktı. Ticaret sektöründe, büyük ölçekli girişimlerin payı yüzde 29,1 olarak gerçekleşti.

Avrupa Birliği Ülkeleriyle Ticaret Yoğunluğu

Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ihracatlarının yüzde 47,5’ini AB 27 ülkelerine yaptı. Ayrıca, yüzde 14,3’ünü AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine ve yüzde 11,9’unu Yakın ve Orta Doğu ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın yüzde 64,8’ini sanayi, yüzde 32,2’sini ticaret, yüzde 3,0’ını ise diğer sektöründeki girişimler yaptı. İthalatta ise sanayi sektöründeki girişimler yüzde 33,6’sını AB 27 ülkelerinden, yüzde 26,1’ini Diğer Asya ülkelerinden ve yüzde 17,8’ini AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden yaptı.

İmalat Sanayi Ürünlerinde Sektörlerin Rolü

İmalat sanayi ürünleri ihracatının yüzde 58,3’ünü ana faaliyeti sanayi olan girişimler, yüzde 37,7’sini ise ana faaliyeti ticaret olan girişimler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin yaptığı ihracatın yüzde 96,5’ini imalat sanayi ürünleri oluşturdu. İmalat sanayi ürünleri ithalatının yüzde 44,8’i ticaret, yüzde 44,2’si sanayi ve yüzde 11,0’ı diğer sektörlerdeki girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin ithalatının yüzde 75,8’ini imalat sanayi ürünleri oluşturdu. Ihracat rakamlarında sanayi sektörünün ön plana çıkması dikkati çekiyor.

İlk 500 Girişimin Dış Ticaretteki Ağırlığı

İhracatın yüzde 49,8’ini ve ithalatın ise yüzde 64,6’sını ilk 500 girişim yaptı. En çok ihracat yapan ilk 5 girişim toplam ihracatın yüzde 8,5’ini, en çok ithalat yapan ilk 5 girişim ise ithalatın yüzde 13,8’ini gerçekleştirdi. Sanayi sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin sanayi sektöründeki payı yüzde 14,4, ticaret sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise yüzde 11,9 oldu. Sanayi sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişiminin sanayi sektöründeki payı yüzde 19,9, ticaret sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise yüzde 11,9 oldu. Bu veriler, dış ticarette belirli başlı girişimlerin büyük bir ağırlığa sahip olduğunu gösteriyor.

Dış Ticarette Ülke Çeşitliliği

Girişimlerin yüzde 37,7’si tek ülkeye ihracat yaparken, yüzde 16,2’si iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin oranı yüzde 3,1 iken, bu girişimlerin ihracattaki payı yüzde 57,6 oldu. Girişimlerin yüzde 71,2’si tek ülkeden ithalat yaparken, yüzde 14,4’ü iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan girişimlerin oranı yüzde 0,8 iken, bu girişimlerin ithalattaki payı yüzde 57,9 oldu. Tek ülkeye bağımlılığın yüksek olması, dış ticarette risk yönetimi açısından önemli bir konu olarak öne çıkıyor.

Özetle, dış ticaretin büyük ölçekli girişimler tarafından domine edildiği, sanayi sektörünün lokomotif rol oynadığı ve AB ülkeleriyle ticaretin yoğunlaştığı bir tablo ortaya çıkıyor. Ancak, mikro ölçekli girişimlerin de ihracattaki önemli payı göz ardı edilmemeli. Dış ticarette ülke çeşitliliğinin artırılması ve risk yönetiminin güçlendirilmesi, sürdürülebilir büyüme için kritik öneme sahip.