ABD’de Bütçe Krizi Sağlık Hizmetlerini Tehdit Ederken Altın Fiyatları Rekor Kırdı

Küresel piyasalarda ABD’de federal hükümetin bütçe yetersizliğinden kaynaklanan kapanma, karışık bir tablo ortaya koydu. Asya piyasalarında Çin ve Hong Kong’un kapalı olması, işlem hacmini düşürdü. ABD yönetiminin korumacı politikalarına yönelik endişeler sürerken, federal hükümetin yeni mali yıl öncesinde geçici bütçe tasarısını onaylayamaması, kapanmaya neden oldu.

Kapanmanın Sağlık Sektörüne Etkileri

Federal kamu kuruluşlarının faaliyetlerini sürdürmesini sağlayacak geçici bütçe tasarısının Kongre’den geçememesi, Aralık 2018’den bu yana ilk kez böyle bir duruma yol açtı. Senatörler, hükümete finansman sağlanmasını ve yaklaşık 1 trilyon dolarlık sağlık hizmetleri düzenlemesini içeren Demokratların desteklediği tasarıyı reddetti. Cumhuriyetçilerin desteklediği tasarı da yeterli oy sayısına ulaşamadı.

ABD Temsilciler Meclisi, 19 Eylül’de federal hükümete 21 Kasım’a kadar finansman sağlanmasını öngören geçici bütçe tasarısını onaylamıştı. Ancak senato, Cumhuriyetçilerin sunduğu tasarıya onay vermemişti. Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının uzatılmasını ve Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ederken Cumhuriyetçilerin tasarısına destek vermeyi reddetmişti. Cumhuriyetçiler ise mevcut harcama düzeylerinde herhangi bir değişiklik içermeyen geçici bütçe tasarısında ısrarcı olmuştu.

Beyaz Saray’dan Kapanma Talimatı

Beyaz Saray, federal hükümetin kapanma ihtimaline karşı kurumlara planlarını uygulama talimatı vermişti. Beyaz Saray’a bağlı Yönetim ve Bütçe Ofisi Direktörü Russel Vought tarafından kurumlara gönderilen yazıda, Demokrat senatörlerin 1 trilyon dolarlık yeni harcama taleplerini içeren “çılgın politika talepleri” nedeniyle tasarının Senato’dan geçmesini engellediği aktarıldı. Yazıda, etkilenen kurumların düzenli bir kapanma için planlarını uygulamaları gerektiği belirtildi.

Analistler, federal hükümetin kapanmasının ardından bazı kritik ekonomik verilerin açıklanamayacak olmasının, ABD Merkez Bankasının (Fed) politika adımlarına ilişkin belirsizlikleri artırmasının beklendiğini ifade etti. Özellikle veri takviminde cuma günü açıklanması beklenen tarım dışı istihdam verisinin gecikme ihtimalinin yatırımcı kararları üzerinde etkili olduğu belirtildi. Federal hükümetin kapalı kalma süresinin uzaması durumunda ABD’nin ekonomik büyümesinin olumsuz etkilenebileceği tahmin ediliyor. Bunun yanında para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in ekim ve aralık aylarındaki toplantılarda faiz indirimlerini sürdüreceği beklentileri güçlü kalmaya devam ederken, 2026 yılında bankanın 2 faiz indirimi yapması öngörülüyor.

Altın Fiyatlarında Rekor Yükseliş

ABD’de hükümetin kapanması sonrası piyasalarda risk iştahının azaldığı görülürken, bir süredir üst üste rekor kıran altının ons fiyatı ise kapanma sürecine girilmesiyle 3 bin 875,52 dolara çıkarak tarihi zirvesini yukarı taşıdı. Altının ons fiyatı şu sıralarda yatay seyirle 3 bin 858 dolardan alıcı buluyor. ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,15 seviyesinde yatay seyrederken, dolar endeksindeki geri çekilme dikkati çekiyor.

Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Boston Fed Başkanı Susan Collins, veriler gevşemeyi destekliyorsa, faiz oranlarını tekrar düşürmenin uygun olabileceğini kaydetti. Enflasyon ve iş piyasası için daha kötü bir görünüm olasılığını göz ardı edemeyeceğini vurgulayan Collins, bu yıl içinde biraz daha gevşeme yapılabileceğini söyledi. Makroekonomik veri tarafında, ABD’de S&P Cotality Case-Shiller Ulusal Konut Fiyat Endeksi, temmuzda yıllık bazda yüzde 1,7 artarak konut fiyatlarının artış hızındaki yavaşlamanın devam ettiğini gösterdi. Ülkede Conference Board Tüketici Güven Endeksi, eylülde 94,2 ile piyasa beklentilerinin altına düştü. ABD’de JOLTS açık iş sayısı, ağustosta 7 milyon 227 bine çıkarak piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.

Avrupa ve Asya Piyasalarında Durum

Avrupa borsaları dün ABD’de hükümetin kapanması risklerine karşın alıcılı seyrederken, gözler bugün Euro Bölgesi’nde açıklanacak enflasyon verilerine çevrildi. Öte yandan, Almanya’da eylülde yıllık enflasyon yüzde 2,4’e çıkarak, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) hedefinden uzaklaştı. Bölgede jeopolitik gelişmeler de takip edilirken Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, ABD Başkanı Trump’ın Gazze’de ateşkese varılması amacıyla sunduğu barış planı açıklamasını memnuniyetle karşıladığını belirtti.

Asya’da Ulusal Gün nedeniyle Çin ve Hong Kong borsalarında işlem gerçekleşmezken, Çin’de piyasalar gelecek haftanın ortasına kadar kapalı kalacak. Bölgede açık olan Japonya ve Güney Kore piyasaları ise karışık seyrediyor. Japonya Merkez Bankası (BoJ) tarafından yapılan “tankan” anketine katılan firmalar, ülkede TÜFE’nin gelecek 12 aylık dönemde yüzde 2,4 artmasını bekliyor.

Dün satış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,33 değer kaybederek 11.012,12 puandan tamamladı. Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) BIST 30 endeksine dayalı ekim vadeli kontrat ise dün akşam seansında normal seans kapanışına göre yüzde 0,2 yükseldi.

Analistler, bugün yurt içinde imalat sanayi PMI, yurt dışında dünya genelinde imalat sanayi PMI verilerinin, Euro Bölgesi’nde enflasyon ve ABD’de ADP özel sektör istihdam verilerinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.900 ve 10.800 seviyelerinin destek, 11.100 ve 11.200 puan seviyelerinin ise direnç konumunda olduğunu ifade etti.