SGK’dan Asgari Ücret Denetimi: Gerçek Maaşlar Mercek Altında

SGK’dan Asgari Ücret Denetimi: Gerçek Maaşlar Mercek Altında

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye genelinde başlattığı yeni denetimlerle asgari ücretli çalışan sayısını ve işletmelerin ücret bildirimlerini yakından inceliyor. Amaç, gerçek maaşların tespit edilmesi ve eksik prim bildirimlerinin önüne geçilmesi.

Ekonominin Temeli KOBİ’ler

SGK verilerine göre, Türkiye’de 2 milyon 248 bin 858 işletme faaliyet gösteriyor. Bunların büyük çoğunluğunu özel sektör işletmeleri oluştururken, kamu işletmelerinin sayısı daha az. İstihdam edilen toplam kişi sayısı 18 milyon 633 bin 416 olarak bildirildi. Ancak, 10 ve üzeri işçi çalıştıran işletme sayısı oldukça düşük, bu da ekonominin büyük ölçüde mikro ve küçük ölçekli işletmelere (KOBİ) dayandığını gösteriyor.

Asgari Ücret Ortalama Maaş mı Oldu?

SGK uzmanı Özgür Erdursun, Dünya Gazetesi’ndeki yazısında, asgari ücretin Türkiye’de artık ortalama maaş haline geldiğini vurguladı. 2024 yılı itibarıyla brüt asgari ücret 26.005 TL iken, SGK’ya bildirilen ortalama brüt maaş 47.676 TL. Bu durum, ortalama ücretin asgari ücretin sadece 1,83 katı olduğunu gösteriyor. Erdursun, birçok işletmenin gerçekte daha yüksek maaş vermesine rağmen, SGK’ya asgari ücret üzerinden prim bildiriminde bulunduğunu belirtti. Ücretin bir kısmı bordrodan gösterilirken, geri kalanı elden ödeniyor.

Denetimlerde Neler Oluyor?

SGK’nın yeni denetimleri, sadece prim eksikliğini değil, Türkiye’deki gerçek asgari ücretli oranını da belirlemeyi hedefliyor. Müfettişler, meslek kodları ile bildirilen ücretleri karşılaştırarak tutarsızlıkları inceliyor. Örneğin, “usta terzi” gibi nitelikli bir çalışanın asgari ücretle gösterilmesi, SGK açısından uyumsuzluk olarak değerlendiriliyor. Denetimlerde çalışanlara doğrudan, “Gerçekte ne kadar maaş alıyorsunuz?” sorusu yöneltiliyor. Çalışanın beyanı, eksik prim bildirimi tespiti için yeterli kabul ediliyor.

Eksik Prim Bildiriminin Cezaları Nelerdir?

Yargıtay kararlarına göre, işçinin gerçek maaşı SGK’ya eksik bildirildiyse işveren hem SGK’ya hem de işçiye karşı sorumlu tutuluyor. Bu durumda eksik bildirilen primler geriye dönük tahsil ediliyor, gecikme faizi ve idari para cezaları uygulanıyor, işveren prim teşviklerinden mahrum kalıyor ve çalışanlar ileride açacakları davalarda tazminat ve fark prim haklarını talep edebiliyor. SGK bu farkları 5 yıla kadar geriye dönük tahsil edebiliyor.

İşverenlere Uyarılar

Erdursun, işverenlerin cezai yaptırımla karşılaşmaması için bazı uyarılarda bulundu. Gerçek ücretlerin SGK’ya bildirilmesi, elden ödeme yapılmaması, meslek kodlarının doğru girilmesi, kayıtların uyumlu hale getirilmesi ve iç denetim yapılması gerektiği vurgulandı. Uzun süredir aynı personeli asgari ücretle gösteren işletmelerin yakın takibe alındığı bildirildi. sgk’nın başlattığı denetimler, türkiyede uzun süredir süregelen “herkes asgari ücretli” algısını kırmaya yönelik tarihi bir adım olarak görülüyor.